Martin Luther

Op zondag 26 maart 2023 voert het Bachkoor Brabant de Johannes Passion uit in de Martinuskerk Breda-Princenhage.

De Johannes Passion van Johann Sebastian Bach werd voor de eerste maal op Goede Vrijdag 7 april 1724 in de Nikolaikirche te Leipzig uitgevoerd, toen Bach daar nog maar korte tijd werkzaam was. De koralen hebben een interactieve functie in het passieverhaal over Jezus Christus. Ze vormen de verbinding van de gelovigen naar de evangelietekst van Johannes. Inhoudelijk zijn ze een weerspiegeling van de collectieve geloofsuiting van de gemeente over het lijden en sterven van Jezus, tegen het licht van zijn koningschap (zoals in koraal 17 “Ach, grosser König”). De koraalteksten zijn niet alleen bevestigend, maar geven ook herhaaldelijk uitleg (explicatio) van het verhaal dat in de recitatieven wordt verteld.

Bachkoor Brabant bij de uitvoering van de Brockes Passion 2016

Bachkoor Brabant bij de uitvoering van de Brockes Passion 2016

In de Johannes Passion bouwde Bach twaalf koralen in. Elke koraalmelodie (afkomstig uit Luthers liedboeken) werd door grootmeester Bach nauwkeurig tot in detail en in een bewust gekozen toonsoort geharmoniseerd. Volledig gericht op de tekstbetekenis en altijd overzicht houdend over het grote geheel van de passie.
Enkele koraalmelodieën herhaalde hij in verschillende harmonisaties. Zoals de koralen 20 “Petrus, der nicht denkt zurück” en 56 “Er nahm alles wohl in acht”. Met de tekst “Jesu, der du warest tot” verwerkte hij dit koraal ook nog (als een directe bevestiging) in basaria 60 “Mein teurer Heiland”. Ook de koralen 21 “Christus, der uns selig macht” en 65 “O hilf, Christe, Gottes Sohn” komen twee maal voor. Het zijn hierdoor herkenningspunten geworden, bakens voor de gelovigen.

Het centrale punt van het tweede deel van de Johannes Passion wordt gevormd door koraal 40 “Durch dein Gefängnis, Gottes Sohn”, enerzijds als symbool van de tegenstelling tussen Pilatus en het volk, en anderzijds symbolisch voor de polariteit tussen gevangenschap en verlossing. Om dit koraal heen  zijn de delen over de gevangenneming en de kruisiging geplaatst.
Ook het indrukwekkende slotkoraal “Ach Herr, lass dein lieb Engelein” neemt een bijzondere plaats in, zo direct na de troostende treurmuziek van “Ruht wohl”. In dit koraal (68) betrekt de gemeente het lijden en sterven van Jezus op hun eigen sterven en wordt ook de wederopstanding op de jongste dag hoopvol bezongen.

Martin Luther

Martin Luther

Vergeleken met de Matthäus Passion is in de Johannes Passion het aandeel orthodoxe koralen uit de begintijd van de Reformatie (16e eeuw) veel groter. In de Johannes vinden we vooral koraalteksten van Martin Luther en Johann Heermann. De Matthäus heeft meer koraalteksten uit de tweede helft van de 17e eeuw (Paul Gerhardt), waarin ook het existentiële lijden tijdens de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) doorklinkt. Het piëtistisch sentiment van deze teksten ontbreekt in de Johannes Passion.

tekst: Geert van den Dungen

Johannes Passion, BWV 245
J.S. Bach

Zondag 26 maart 2023, 15.00 uur

Martinuskerk
Haagse Markt 2, Breda-Princenhage

Bachkoor Brabant
Barokorkest Florilegium Musicum

Solisten:
Adriaan De Koster – tenor/Evangelist
David Visser – bas/Christus
Enide Lebrocquy – sopraan
David van Laar – countertenor
Sebastian Brouwer – tenor
Jussi Lehtipuu – bas

Dirigent: Geert van den Dungen

Entreekaarten à € 30,00 zijn te bestellen via www.klassiekemuziek.nl/bachkoorbrabant.